سه تار ظفر | ساخت ، تعمیر و فروش سه تار
نویسنده: کاظم ظفر 
ساختمان سهتار | معرفی اجزای ساز سهتار و نقش آنها در تولید صدا
سهتار یکی از سازهای سنتی ایرانی با صدای لطیف و دلنشین است که جایگاه ویژهای در موسیقی کلاسیک ایران دارد. در این مقاله به بررسی اجزای سهتار و عملکرد هر بخش در تولید و تقویت صدا میپردازیم.
اجزای اصلی ساز سهتار
- کاسه سهتار (طنینساز) کاسه سهتار معمولاً از چوب درخت توت یا گردو ساخته میشود و وظیفه اصلی آن تقویت صدای سیمها است. این بخش به دو صورت یکتکه یا ترکهای ساخته میشود و نقش مهمی در کیفیت طنین دارد.
- صفحه رویی سهتار صفحهای نازک از چوب که روی کاسه قرار میگیرد و دارای سوراخ صداست. این صفحه نقش کلیدی در خروج و طنین صدا دارد و کیفیت آن تأثیر مستقیم بر شفافیت صوتی ساز دارد.
- دسته سهتار دسته محل قرارگیری پردهها و سیمهاست. معمولاً از چوب گردو ساخته میشود و حدود ۲۸ پرده روی آن بسته میشود. این پردهها امکان اجرای ربعپردهها در موسیقی ایرانی را فراهم میکنند.
- سرپنجه و گوشیها در انتهای دسته قرار دارد و محل نصب گوشیهاست. گوشیها برای کوک کردن سیمها استفاده میشوند و نقش مهمی در تنظیم کشش سیمها دارند.
- شیطانک سهتار قطعهای کوچک در ابتدای دسته که سیمها از روی آن عبور میکنند. وظیفه آن تنظیم ارتفاع سیمها و انتقال ارتعاشات به دسته است.
- سیمهای سهتار سهتار امروزی دارای چهار سیم است. سیم چهارم توسط مشتاق علیشاه اضافه شد و به نام سیم مشتاق شناخته میشود.
- خرک سهتار خرک روی صفحه قرار دارد و سیمها از روی آن عبور میکنند. این قطعه ارتعاشات سیمها را به کاسه منتقل کرده و در تولید صدای ساز نقش اساسی دارد.
- سیمگیر سهتار وظیفه ثابت کردن سیمها در یک سر ساز را بر عهده دارد و امکان ایجاد کشش با کمک گوشیها را فراهم میکند.
- گوشیهای سهتار سر دیگر سیمها به گوشیها متصل میشود. گوشیها مانند پیچ عمل کرده و میزان کشش سیمها را تنظیم میکنند. این فرآیند همان کوک سهتار است و ثابت نگه داشتن کوک نیز از وظایف مهم گوشیهاست.
