
ابزار و مواد مورد نیاز برای ساخت سه تار
ساخت سه تار، نیازمند دقت، حوصله و مجموعه ای از ابزار و مواد خاص است. در ادامه، به برخی از مهم ترین ابزار و مواد مورد نیاز برای ساخت این ساز دلنشین اشاره میکنیم:
چوبها
چوب چیست
ساختار داخلی چوب
چوب، مادهای طبیعی و زنده است که از تنه درختان به دست میآید. ساختار داخلی چوب بسیار پیچیده و جالب است و درک آن به ما کمک میکند تا بهتر از این ماده طبیعی استفاده کنیم.
اجزای اصلی چوب
چوب از سه جزء اصلی تشکیل شده است:
- سلولز: سلولز اصلیترین جزء سازنده دیواره سلولی گیاهان است و به چوب استحکام و مقاومت میدهد.
- لیگنین: لیگنین مادهای چسبنده است که سلولهای چوبی را به هم متصل میکند و به چوب سختی و مقاومت در برابر پوسیدگی میدهد.
- همی سلولز: همی سلولز نوعی قند پیچیده است که به همراه سلولز و لیگنین در دیواره سلولی گیاهان وجود دارد.
حلقههای رشد درخت
اگر تنه درختی را به صورت عرضی برش دهیم، حلقههای متحدالمرکزی را مشاهده میکنیم که به آنها حلقههای رشد میگویند. هر حلقه نشان دهنده یک سال رشد درخت است. بخش روشنتر هر حلقه نشان دهنده رشد سریعتر در بهار و تابستان و بخش تیرهتر نشان دهنده رشد کندتر در پاییز و زمستان است.
قسمتهای مختلف چوب
چوب به طور کلی به دو بخش اصلی تقسیم میشود:
- چوب درون (Heartwood): این بخش از چوب قدیمیتر و تیرهتر است و سلولهای آن مردهاند. چوب درون نقش پشتیبانی از درخت را دارد و در برابر پوسیدگی مقاومتر است.
- چوب برون (Sapwood): این بخش از چوب جوانتر و روشنتر است و سلولهای آن زنده هستند. چوب برون وظیفه انتقال آب و مواد غذایی در درخت را بر عهده دارد.
ساختار میکروسکوپی چوب
اگر یک تکه چوب را زیر میکروسکوپ قرار دهیم، سلولهای مختلفی را مشاهده میکنیم که به صورت منظم کنار هم قرار گرفتهاند. این سلولها وظایف مختلفی مانند انتقال آب و مواد غذایی، ذخیره مواد و ایجاد استحکام را بر عهده دارند.
اهمیت شناخت ساختار چوب
شناخت ساختار داخلی چوب به ما کمک میکند تا:
- چوب مناسب را برای کاربردهای مختلف انتخاب کنیم: مثلاً چوبهای سخت برای ساخت مبلمان و چوبهای نرم برای ساخت کاغذ مناسبتر هستند.
- نحوه خشک کردن و نگهداری چوب را به درستی انجام دهیم: خشک کردن نادرست چوب میتواند باعث ترک خوردگی و تغییر شکل آن شود.
- روشهای مختلف فرآوری چوب را بهتر بشناسیم: فرآیندهایی مانند رنگآمیزی، روکش کردن و لاک زدن بر اساس ساختار چوب انجام میشوند.
کاربردهای چوب در زندگی روزمره
چوب به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد خود، در صنایع مختلفی کاربرد دارد. برخی از مهمترین کاربردهای چوب عبارتند از:
- صنعت ساختمان: ساخت خانهها، مبلمان، در و پنجره
- صنعت کاغذسازی: تولید کاغذ
- صنعت بستهبندی: ساخت جعبه و پالت
- صنعت موسیقی: ساخت سازهای موسیقی مانند گیتار، ویولن، پیانو و سه تار
- صنعت هنر: مجسمهسازی، معرقکاری، منبتکاری
به طور خلاصه، چوب یک ماده طبیعی و پیچیده است که ساختار داخلی آن نقش مهمی در خواص و کاربردهای آن دارد. با شناخت بهتر ساختار چوب، میتوانیم از این ماده ارزشمند به بهترین شکل ممکن استفاده کنیم.
چوب های پر کاربرد در ساخت سه تار عبارتند تز:
توت ،گردو ،افرا ،فوفل ،عناب ،نارنج ،زرشک و…..
که از بین این چوب ها گردو و توت چوب های اصلی و مابقی در کنار چوبهای رنگیدیگر به عنوان تزئین استفاده می شود.
ابزارها
- اره: برای برش چوبها
- سوهان: برای صاف کردن سطوح و ایجاد انحناها
- سمباده: برای صاف کردن سطوح و ایجاد سطحی صیقلی
- چسب چوب: برای چسباندن قطعات مختلف چوب
- مته: برای ایجاد سوراخ
- قالب: برای شکل دادن به بدنه سه تار
- خطکش و گونیا: برای اندازه گیری و رسم خطوط
- قیچی: برای برش قطعات کوچک
- پنس: برای نگه داشتن قطعات کوچک
- چکش: برای کوبیدن میخ و میخک
- اره مویی: برای برشهای دقیق
- متر: برای اندازه گیری
- قیچی فلز: برای برش سیمها
مواد دیگر
- سیم سه تار: معمولاً از سیمهای فلزی با قطرهای مختلف استفاده میشود.
- استخوان: برای ساخت شیطانک، خرک و برخی از تزئینات
- لاک: برای محافظت از سطح چوب و ایجاد درخشندگی
- چسب چوب: برای چسباندن قطعات مختلف چوب
- موم: برای پرداخت نهایی سطح چوب
ابزارهای تخصصی
- اره فلکه: برای برشهای دقیق و یکدست
- ماشین سمباده: برای صاف کردن سطوح بزرگ
- پرس: برای چسباندن قطعات بزرگ با فشار یکنواخت
توجه: این لیست، شامل تمام ابزار و مواد مورد نیاز برای ساخت سه تار نیست و ممکن است بسته به روش ساخت و نوع سه تار، ابزار و مواد دیگری نیز مورد نیاز باشد.
نکته: برای ساخت یک سه تار حرفهای، بهتر است از ابزارهای با کیفیت و دقیق استفاده کنید. همچنین، توصیه میشود که قبل از شروع ساخت، با یک استاد سازساز مشورت کرده و آموزشهای لازم را ببینید.